Hoewel we beiden al lange tijd hetzelfde vak bedrijven, heb ik Arnold Karskens, voorzitter van omroep Ongehoord Nederland, niet eerder persoonlijk ontmoet. In journalistieke kring leidt zijn verschijning tot felle reacties. Hij was een uitstekend oorlogsverslaggever, maar nu is hij de weg kwijt, heeft een collega me gezegd. Hier in het Douwe Egberts Café op een mooie herfstmiddag in Den Haag zit hij ontspannen tegenover me met een kwajongensachtige lach op het gezicht, petje op. Hij bestelt een Americano, middelgroot mét melk en suiker. Een heel andere man dan de tijger die zijn critici het liefst tussen de tanden zou verscheuren, zoals we hem kennen van zijn gesproken commentaren of uit optredens in interviews. Hij weet dat hij twee kanten heeft: een vriendelijke en een fanatieke. Als hij de belangen van zijn omroep moet verdedigen kan dat niet met een glimlach, verklaart hij. Daarvoor staat er te veel op het spel. ‘Ik voel me erg verantwoordelijk. Voor mijn achterban, voor onze leden die gewoon recht hebben op wat we vertonen. Dan voelt het alsof ik op de barricade sta’.
Hij ziet zichzelf als een man met een missie, de last man standing (glimlach), pal voor de vrijheid van meningsuiting ook al betreft het een boodschap die in Hilversum niet welkom is. Sommige of misschien wel veel verhalen die niet in het frame passen van de mensen die het voor het zeggen hebben, mogen niet meer worden verteld of gehoord. Zwijgen is precies dát waaraan hij een broertje dood heeft. En hypocrisie. ‘Wél een mening hebben over het gebrek aan persvrijheid in Hongarije, maar hier in Nederland ervoor pleiten om Ongehoord Nederland uit het bestel te verwijderen!’. Als dat wordt doorgezet zal het schadelijk zijn voor het publieke bestel. ‘Het zal niet meer geloofd worden’.
We zouden het lachertje van Europa worden
Juist vanwege dat opgeheven Haagse vingertje zal het Frederieke Leeflang, de baas van de NPO niet lukken om Ongehoord Nederland van de buis te krijgen, voorspelt hij. We zouden daarmee het lachertje van Europa worden. ‘Staatssecretaris Gunay Uslu gaat hierover geen negatieve beslissing nemen’, denkt hij. Ze heeft Turkse roots, ze weet hoe in Turkije met de media wordt omgesprongen. ‘Als ze Ongehoord Nederland uit het bestel zet blijft dat de rest van haar leven aan haar kleven’. Frederieke Leeflang voert een verloren strijd is zijn inschatting. Ze maakte een fout door vanaf haar eerste aantreden stelling te nemen tegen Ongehoord Nederland met in haar kielzog omroepen als KRONCRV en WNL. Over Jan Slagter van Omroep MAX is hij milder. Jan begrijpt dat als ON uit het omroepbestel wordt gegooid dit het einde is van de publieke omroep in de huidige vorm. Na Ongehoord Nederland komen andere omroepen aan de beurt, misschien ook MAX. ‘Frederieke begrijpt niet dat als je ons met zoveel power weg wilt krijgen dit bij veel mensen het beeld zal oproepen dat er iets voor ze wordt verborgen. Dan raak je als publieke omroep juist draagvlak kwijt’.
Journalistiek op pantoffels
Waar komt de felheid van de NPO jegens zijn omroep vandaan?, wil ik weten. ‘Prestige’, luidt zijn antwoord. ‘En misschien is er de behoefte om te bewijzen dat dit geen gesloten bestel is. Dat er omroepen uitgezet kunnen worden. Maar wij hebben laten zien dat we recht van bestaan hebben. Dat is voor een hoop omroepen een vervelende gewaarwording. Ze hebben de tijdgeest niet begrepen en kansen laten liggen. Volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens en dan in het bijzonder de jurisprudentie rond artikel 10 (iedereen heeft recht op vrijheid van meningsuiting, zonder inmenging van enig openbaar gezag) hebben we het gelijk aan onze kant. Zelfs al zou je dingen zeggen die niet kloppen, dan toch nog heb je het recht om het te zeggen’. In het aanpakken van Ongehoord Nederland ziet hij een vorm van opportunisme. ‘Er bestaat nog maar weinig zicht op de essentie van de vrijheid van meningsuiting. Die mentaliteit is in Nederland theoretisch wel aanwezig, maar in de praktijk niet. Het komt ook omdat je hier niet meer hoeft te vechten voor je overleving’.
Zijn strijd heeft uit journalistieke hoek maar weinig steun, valt me op. ‘De tijd dat er onder journalisten werd gediscussieerd is voorbij’, zegt hij. ‘Het komt door de persconcentraties, daardoor ontstond een eenheidsworst en dat trekt journalisten mee. Vroeger las je De Waarheid (het blad van de Communistische Partij van Nederland) om te weten wat de communisten zeiden, ook al was je geen communist. Kijk naar een krant als de Volkskrant. Die hoef je niet meer te lezen: die is helemaal woke. NRC is precies hetzelfde. Als ik de koppen van de talkshows hoor hoef ik niet meer te kijken, dan weet ik al wat er gezegd gaat worden. Journalisten horen met hun poten in de modder te staan. Maar dat zijn ze kwijt. Ze lopen nu op pantoffels’. De NPO staat niet voor de vrijheid van meningsuiting maar investeert in procedures tegen zijn omroep. Meters stukken zijn er al geschreven. Inclusief de juridische kosten van zijn eigen omroep moet dit traject tegen het einde zo’n miljoen euro aan belastinggeld hebben gekost, schat hij.
Zeventigduizend leden
Een jaar geleden stopten de journalisten van de publieke omroep na een tumultueuze bijeenkomst naar eigen zeggen de samenwerking met Ongehoord Nederland. Ik ben nieuwsgierig naar het verloop van dat overleg, waar het zo uit de hand zou zijn gelopen. Het ging er daar ruig aan toe, is me verteld. ‘Met die Karskens is geen land te bezeilen’, werd gezegd. Maar volgens Karskens was het een normaal overleg dat een eigen leven is gaan leiden, een voorbeeld van geslaagde framing. ‘We werken aan alle doelen loyaal mee’, zegt hij. De omroep zit in elk groot overleg, en dat zijn er heel wat’.
Er is ook steun. Zijn aanhang, zo vertelt hij, is gegroeid van zestigduizend naar zeventigduizend leden. Fragmenten van programma’s worden op social media honderdduizenden keren bekeken, zoals de uitspraak van PvdA-voorvrouw Attje Kuiken die een van zijn verslaggevers een interview weigerde, omdat -zo luidde haar motivatie- ‘WE een journalistieke code hebben afgesproken en jullie je daar niet aan houden’. Hij betreurt het dat sommige politici niet in de studio willen verschijnen. ‘Iedereen is welkom’, zegt hij, ‘alle gasten worden met vriendelijkheid behandeld. En als we ernaast zitten ben ik de eerste om te corrigeren’. EN: wat de bezwaren tegen zijn omroep ook zijn ‘er heeft zich nog geen politieman, officier van justitie of rechter gemeld. We werken binnen de grenzen van de wet’.
Wat ziet hij als zijn missie? Een stem geven aan mensen die iets anders willen horen dan de gebruikelijke verhalen over massa-immigratie, de klimaathysterie, het stikstofbeleid, de Nederlandse cultuur, globalisering en de Europese Unie.
Ongehoord Nederland hangt te veel aan tegen Forum voor Democratie hoor je als verwijt. Iedereen is welkom, we hebben ze allemaal al uitgenodigd. En we behandelen je netjes hoor. Dat heb ik geleerd in het Midden-Oosten: gast is gast
Waarom geef je stem aan iemand als Gideon van Meijeren (FVD)? Wat is daar mis mee?
Hij heeft nogal omstreden opvattingen (hij noemde journalisten rioolratten) Hij is een gekózen volksvertegenwoordiger
En dan Raisa Blommestijn. Ze is meer activiste dan presentator? Een intelligente vrouw, gepromoveerd rechtsfilosoof, met interessante opvattingen. Niets mis mee.
Van haar heb je toch sterk de indruk dat ze daar met haar eigen feiten zit? Ze is een presentator met een eigen mening en dat moet mogen. We zijn heel blij met haar….
Ongehoord Nederland gaat te soepel om met de feiten, vindt de ombudsman van de NPO? Ik heb vanuit het niets een omroep moeten opbouwen. Veel mensen die voor ons werken hebben we zelf op moeten leiden. Natuurlijk worden er fouten gemaakt. Maar we hebben verbeteringen aangebracht. Het is prima dat de Ombudsman ons aanspreekt. Maar als ik de NPO vraag wanneer ze tevreden zijn en wat ze precies verwachten komt er geen antwoord. Alleen al het stellen van vraagtekens bij gangbare opvattingen wordt gezien als een aanval. Het is dodelijk voor de Nederlandse journalistiek dat je zelfs wetenschappers niet meer hun mening kunt laten verkondigen zonder dat het gezien wordt als desinformatie.
Er wordt bij Ongehoord Nederland te weinig doorgevraagd, vindt de Ombudsman? Dat geldt voor veel programma’s. Of een journalist doorvraagt of niet hangt vaak af van zijn eigen mening.
Wat vind je van de kwaliteit van de journalistiek? Als een journalist binnenkomt moet iedereen denken: daar heb je weer zo’n klootzak. Veel journalisten zijn in zekere zin embedded, ze hangen sterk tegen de macht aan. Ik heb liever dat ze zeggen ‘daar heb je die Karskens verdomme’. Dát is de rol van een journalist. Je hoeft geen vriendjes te zijn met iedereen’.
TON VERLIND
Dit interview werd eerder gepubliceerd op het mediaplatform Spreekbuis. In deze serie verschenen ook interviews met: Bert Huisjes, WNL Jan Slagter, Omroep MAX Peter Kuipers, KRONCRV Eric van Stade, AVROTROS Ton F van Dijk, voormalig netmanager
Comments