Scherpe kritiek van voormalig DNB-president Nout Wellink vanmorgen (30 maart 2020) in het programma van Sven Kockelmann op NPO Radio 1. We hebben te laat gereageerd op de alarmberichten uit China over het Corona-virus. Wie tussen de regels luistert kon tot de conclusie komen dat dit volgens Wellink te maken heeft met het dedain van waaruit in Nederland naar de Chinese overheid wordt gekeken. Zelfs toen de Corona-cijfers in Italië die van China verre overtroffen werd er nog vanuit gegaan dat de Chinese cijfers niet zouden kloppen. ‘Daar zit iets mis’, concludeerde Wellink. En daarmee doelt hij op de ingebakken argwaan die in Nederland bestaat ten aanzien van alles wat niet aan de westerse norm voldoet, een frame dat door de media wordt gevoed.
China zat op het goede spoor
Door hun ervaringen met SARS hebben de Chinese autoriteiten al snel onderkend dat er bij de Corona-besmetting een onderliggende dynamiek was die zo ernstig is dat men een gebied afsloot zo groot als Frankrijk, Duitsland en Nederland, zei Wellink. Begin januari heeft China al controles uitgevoerd en hebben de autoriteiten de ernst van de situatie gemeld aan de WHO. Die geluiden werden onvoldoende serieus genomen, omdat de Chinese autoriteiten door de westerse wereld niet serieus worden genomen. ‘Er is door de rest van de wereld laks gereageerd’, aldus Wellink. Dit geldt ook voor Nederland. Het is onvoorstelbaar, vindt hij, dat er zo’n ernstige situatie is maar dat vandaag (30 maart 2020) nog gewoon vliegtuigen met passagiers uit New York arriveren die niet gecontroleerd worden op koorts.
Opnieuw geld naar Zuid-Europa
Nout Wellink roept het Nederlandse kabinet op het verzet te staken tegen het geven van financiële noodsteun aan Italië, Spanje en Portugal om een volledige ineenstorting van hun economie te voorkomen. ‘Als zij gaan, gaan wij ook’, waarschuwt hij. Dit is niet de tijd voor politieke scherpslijperij. Hoe we het afwikkelen moet later maar bekeken worden, maar het is nu tijd voor actie, vindt Wellink. Het lot van sterke en zwakke landen is door de huidige crisis met elkaar verbonden of we dat leuk vinden of niet.
Pijnlijk dilemma voor Nederland
Het is een pijnlijk dilemma voor Nederland. De kabinetten Rutte hebben de afgelopen jaren fors bezuinigd op vitale diensten als zorg, onderwijs en politie. Daardoor is het gelukt om het financieringstekort terug te brengen tot 47 procent. Nederland heeft nagenoeg geen schulden. Tel je de pensioenreserves mee dan hebben we in het geheel géén schuld. We kunnen veel geld in de economie pompen om die overeind te houden. Maar we ontkomen er niet aan solidair te zijn met Spanje, Portugal en Italië, zo vindt Wellink.
Zuiden deed onvoldoende om de economie te saneren
Spanje, Italië en Portugal hebben de afgelopen jaren niet of onvoldoende bezuinigd. Dat werd overigens door de Europese Unie geaccepteerd. Waar Griekenland keihard werd aangepakt, werd Italië met rust gelaten. Zo bedraagt bijvoorbeeld de Italiaanse staatsschuld 135 procent van het nationale inkomen, waardoor het dit land ontbreekt aan mogelijkheden om geld in de economie te stoppen. Daarom hameren ze op steun vanuit Europa. De Europese Centrale Bank wil deze landen nu helpen met leningen waarvoor vrijwel geen rente wordt betaald. Dat heet ‘monetaire financiering’, een mooi woord voor het drukken van geld. Een riskante onderneming, want werken de steunmaatregelen niet (en dat deden ze niet in de achterliggende periode) en gaat de economie en het financiële systeem alsnog onderuit dan betaalt daarvoor ook de Nederlandse belastingbetaler de rekening omdat de Europese landen garant staan voor elkaar.
Nederland, het ‘netste jongetje van de klas’ loopt dus de kans om twee maal de rekening gepresenteerd te krijgen. Volgens Wellink is er geen keuze. Weigert het kabinet een bijdrage te leveren aan een oplossing van de zuidelijke problemen dan gaan we met zijn allen de boot in.
Nederlandsche Bank was te lief
Over de rol van De Nederlandsche Bank in dit drama is nog wel iets te zeggen. De huidige president van DNB Klaas Knot heeft zich afgelopen jaren wel licht verzet tegen de Europese lankmoedigheid; wel goedkope leningen verstrekken aan schuldenlanden waardoor de impuls bij de probleemlanden ontbrak om orde op zaken te stellen maar er onvoldoende op toegezien dat dit ook werkelijk gebeurde. Het verzet vanuit Nederland klonk zwak en niet overtuigend en werd door de zuidelijke landen consequent opzij geschoven. De Europese economie is de afgelopen jaren deels draaiende gehouden door geld uit te geven dat er niet is. De schulden in het zuiden liepen hoog op. Van het gebrek aan lef om de problemen echt aan te pakken krijgt Europa mogelijk nu de rekening gepresenteerd.
Tijd voor een maatschappelijke reset
Er is alle reden om na de Corona-crisis ook de rol van DNB tegen het licht te houden. Daarbij gaat het om de vraag of bij huidige president Klaas Knot het welbevinden van Nederland voldoende centraal heeft gestaan. Gepensioneerden hebben ondervonden van niet: door het gevoerde beleid zijn hun aanvullende pensioenen al twintig jaar (correctie: 12 jaar) niet verhoogd waardoor in sommige gevallen een koopkrachtachterstand van twintig procent ontstond en de huizenprijzen stegen door de lage rente tot ongekende hoogte waardoor jonge starters nauwelijks een kans op de woningmarkt hebben. De negatieve gevolgen van het beleid raken dus jong en oud. Daar komt straks de rekening van de Corona-crisis nog een keer bovenop en die is voor ons allen.
Het is na het overwinnen van deze crisis tijd voor een reset van de manier waarop we deze samenleving hebben georganiseerd. Het systeem is zo ongezond als de Corona-crisis zelf.
TON VERLIND
PS: Lees ook dit artikel van Kustaw Bessems in De Volkskrant (10 april 2020), op social media geprezen als een van de beste verhalen over de corona-crisis tot nu toe. De auteur vraagt ze af of het kabinet zich niet door een te beperkte groep van deskundigen laat adviseren. De crisis kon in Nederland escaleren omdat we onze neus ophalen voor landen als China en Zuid-Korea. Hij pleit ervoor om alle beschikbare deskundigheid te mobiliseren om een goede exit-strategie te bedenken.
Comments