In de onbelangrijkheid van de feitjes die we inmiddels weten rond Dick Schoof (gescheiden, twee geadopteerde kinderen, loopt marathons en luncht elke dag met een banaan) zit misschien wel de belangrijkste eigenschap: hij hééft geen eigen eigenschappen. Geen politieke ideeën, geen visie, geen overtuigingen. Dat schrijft gastcorrespondent politiek Frans Leijnse op het platform de Correspondent. Leijnse was voor de PvdA lid van de Tweede en Eerste Kamer en hoogleraar aan de aan de universiteiten van Rotterdam en Amsterdam.
Schoof is in de visie van Leijnse het ultieme voorbeeld van de ontmande ambtenaar die geacht wordt geen mening te hebben, geen debat uit te lokken en louter gericht te zijn op het kritiekloos uitvoeren wat de heersende politieke machthebbers hebben bedacht, geheel volgens een ambtelijk profiel dat onder het neoliberale beleid van Wim Kok sinds 1989 (toen was Kok minister van financiën in het kabinet Lubbers III) is geïntroduceerd: mond houden en doen wat ik zeg. Zo veranderde de ambtelijke cultuur, schrijft Leijnse.
Affiniteit met de kiezer verdween
‘Kennis van het beleidsterrein, de mensen en maatschappelijke organisaties daarin, en hun noden en verlangens, werd een handicap bij het bedenken van steeds weer nieuwe bezuinigingsmaatregelen. De vakinhoudelijke topambtenaar met kennis van en contacten in het veld werd langzamerhand obsoleet (=achterhaald). Er was meer behoefte aan sterke managers die minder betrokken waren bij mensen in het veld en daardoor beter in staat waren de bezuinigingsdiscipline af te dwingen’.
Deze visie op het ambtelijke apparaat heeft geleid tot een gesloten kaste van ambtenaren, wier oriëntatie volledig naar binnen is gericht. ‘Uitgesproken opvattingen, grootste plannen en inspirerende ideeën behoren niet tot het gewenste repertoire van de topambtenaar’. Deze ontwikkeling leidt er toe dat beleid en wetgeving steeds vaker worden ontworpen zonder afstemming met maatschappelijke organisaties en mensen in het veld. Consultants hebben het in dat systeem voor het zeggen. Dick Schoof is als ambtenaar het product van dit denken, zo signaleert Leijnse in zijn analyse.
‘Het gevolg is dat ‘Den Haag’ steeds minder lijkt te weten en aan te voelen wat er in de samenleving omgaat, en het ook steeds minder wil weten. En de moderne topambtenaar speelt in dit fatale niet-weten een cruciale rol’, zo concludeert Frans Leijnse.
Analyse van harte ter lezing aanbevolen.
foto:wikipedia
One comment on “De moderne ambtenaar: horen, zien, zwijgen en doen wat de politiek zegt”
Warmenhj schreef:
De belastingdienst en toeslagen affaire laat zo zien dat zij zelfs nog een paar slagen extra naar binnen hebben gemaakt. Zo triest, alsof deze ambtenaren niet ’s avonds thuiskomen, tv kijken en kranten lezen Incl. Social media enz. It’s no wonder
test