07.00 De wekker gezet. Ik wil niets missen van de start van de Ochtendspits, de nieuwsshow van de kersverse omroep Wakker Nederland. Ooit zelf de initiatiefnemer van Ontbijt-televisie heb ik natuurlijk mijn eigen verwachtingen van lekkere ochtendtelevisie. Ik hoop op een vrolijk decor, een kwinkslag, variatie in het nieuwsaanbod. Ik hoop dat het programma eigen onderwerpen zal weten aan te boren en me vooral goedgemutst zal voorbereiden op de aankomende dag. Nieuws mag ook leuk zijn. En ik verheug me erop, dat dit programma niet vanuit de krogten van Hilversum wordt uitgezonden maar vanuit de stad waar het allemaal gebeurt: Amsterdam.
07.05
Het decor van De ochtendspits blijkt koel blauw. De studio ziet eruit zoals elke actualiteitenstudio eruit ziet: afstandelijk en zakelijk. De presentatrice is wat mij betreft een ontdekking: een alerte, vlot formulerende aangename vakvrouw. Maar verder oogt het allemaal minimalistisch, waaruit ik afleid dat het Wakker Nederland niet is gelukt om bij de publieke omroep een beter programmabudget te bedingen dan waarvoor de KRO dit programma jarenlang heeft moeten maken (om en nabij de 10.000 euro per aflevering). Het programma is bloedserieus: radio op televisie. Van Amsterdam zie ik alleen een plaatje van een verlaten park. Niets van de dynamiek die het nou juist rechtvaardigt dat je vanuit Amsterdam uitzendt. Een traditioneel programma, (nog) geen vernieuwing dus.
08.00
Ik heb nu al een aantal keren Telegraaf-verslaggever John van den Heuvel gehoord over zijn bezoek aan de gevangenis waar Joran van der Sloot veilig zit opgeborgen. Joran vertelt, dat zijn familie niets meer met hem te maken wilt hebben en dat hij een aantal bewakers Engelse les geeft. Maar ja: kunnen we dat wel geloven? Ik heb het de afgelopen dagen al in de kranten gelezen en voor de rest van het nieuws word ik door De Ochtendspits verwezen naar RTL, waar vanavond het interview integraal zal worden uitgezonden. Wat zal Henk Hagoort ervan vinden, dat Nederland 1 de teasers voor RTL uitzendt? Toch ook nog een nieuwtje. Ik hoor het niet van Joran zelf, maar via de mond van John van den Heuvel: Joran heeft de familie van Natalee belazerd door een aanzienlijk bedrag te toucheren in ruil voor informatie over de vindplaats van het meisje. Helaas bleek die informatie niet te kloppen. Of dat nou zo verrassend is als het om Joran gaat? Verder economisch nieuws, waaraan Goedemorgen Nederland zich zelden bezondigde, een interview met Mark Rutte, die de redactie veel succes wenst met het nieuwe programma en die even later ook het nieuws zal halen met zijn uitspraken, dat hij Job Cohen niet nodig heeft bij het schrijven van een regeerakkoord. In gedachte beleef ik de euforie mee op De Ochtenspits-redactie: “Jongens het is ons gelukt. We hebben pagina 101 van Teletekst gehaald. Mission accomplished!”. De uitzending eindigt met een veel te lang interview met 3 politici van VVD, D’66 en Groen Links. Wie heeft er tussen het scheren en het poetsen van de tanden nou tijd om eens rustig voor zo’n interview te gaan zitten? Evenals Goedemorgen Nederland bestaat De Ochtendspits eigenlijk uit een uitzending die niet langer duurt dan 12 minuten en 8 keer wordt herhaald. Wanneer wordt ochtendtelevisie in Nederland nou eens echt volwassen?
09.00
De eieren spetteren in de pan. De koffie pruttelt en in gedachte geef ik De ochtendspits een 6-je. Geen brokken gemaakt, een goede talkhost, het oogt redelijk professioneel, maar het is koud als staal en zo voorspelbaar als de standpunten van De Telegraaf. Wat mij betreft hadden de jongens en meisjes van Goedemorgen Nederland hiervoor niet het veld hoeven ruimen. Maar ik weet ook: je mag een programma nooit op zijn eerste aflevering beoordelen.
09.10
Ook Radio 2 is vernieuwd. Ik heb het de afgelopen dagen in alle toonaarden moeten horen. Laat u verrassen!, roept Ron Stoeltie me al dagenlang toe. Waartoe de veranderingen dienen en welk visioen erachter zit, is al die tijd in de marketingcampagne van Radio 2 in het ongewisse gebleven. Ik werd afgelopen weekend droevig van het grote aantal keren, dat ik moest horen “nou, dit is dan voor de laatste keer”. Radio 2 op zaterdag en zondag was een tranentrekkend afscheidscircus. Had het allemaal niet wat chiquer gekund? Na ongeveer een half uur luisteren deze ochtend heb ik nog niet ontdekt wat in de look and feel van het station nou precies de fundamentele wijziging is. De nadruk wordt ernstig op de eigthties-gelegd en het valt me op dat de leeftijd wordt genoemd van de veertigers die het station bellen om het te complimenteren met de “veranderingen”. Kritici zijn er kennelijk niet. De boodschap is duidelijk: Radio 2 moet jonger en frivoler. Niks op tegen om een zender te vernieuwen. Maar ik voel me toch een beetje een lul. Als jarenlang luisteraar van Radio 2 wordt me pijnlijk ingewreven dat ik tot de verkeerde doelgroep hoor. Niet dat de zender wordt opgestuwd in de vaart der volkeren, ergert me. Alles wat niet beweegt atrofieert, kan een goede arts je vertellen. Maar dat de zender op leeftijd wordt geprofileerd en niet op een inhoudelijke ambitie: dat vind ik een gemiste kans van de eerste orde. Veertigers trekken zou het resultaat moeten zijn van een mooie profilering en niet het doel ervan.
10.30
Het wordt een drukke dag. Ook de vernieuwingen op Radio 1 wil ik me vandaag nog eigen maken. En dan straks natuurlijk nog de nieuwe actualiteitenrubriek Uitgesproken! En het onafhankelijke Nieuwsuur. Dan aan het eind van de week nog “Altijd wat” van de NCRV en nog als toefje de wedergeboorte van Brandpunt. Zou Nederland wel genoeg nieuws hebben om al die nieuwe programma’s onderscheidend te vullen?
11.52
Zakelijke afspraak. Ik heb mijn portable radio opgeduikeld om zo min mogelijk van het nieuwe radioaanbod te missen. Met de oortelefoontjes in loop ik naar mijn volgende afspraak. Shandy belt met de dj van Radio 2 om haar bewondering te uiten over de toppers. “Ik ben blij, dat Gerard terug is”, zegt ze, “ik heb het niet zo op Jeroen”. De wijzigingen bij Radio 2 zijn nog moeilijk in een zin te vatten, maar ik zou zeggen; er is meer adrenaline in de zender gestopt.
13.45
Op weg naar Utrecht. Frits Spits klinkt vertrouwd. Om vijf over twee begint de Roodshow van Jan-Willem Roodbeen. Niks mis mee, maar door de hoge ritmedichtheid loopt mijn een hoofd wat vol. Even tot rust komen bij Radio 1, dat op dit moment van de dag klinkt als altijd. Volgens zendercoordinator Laurens Borst, die me deze ochtend mailde, heb ik afgelopen nacht al heel wat vernieuwing op Radio 1 gemist.
14.00
Angela de Jong van het Algemeen Dagblad belt om te vragen of ik morgen de eerste aflevering van “Uitgesproken” wil recenseren.
16.00
De redactie van NCRV Radio 1 belt met het verzoek om morgen in de uitzending het nieuwe onafhankelijke “Nieuwsuur” te recenseren.
18.30
Natuurlijk ben ik benieuwd naar De Avondspits van Wakker Nederland op de radio, maar ik laat mijn kans lopen, omdat ik het bezoek van een gewaardeerd oud-collega belangrijker vindt. Heerlijk gegeten en de nieuwe ontwikkelingen bij de publieke omroep begeesterd en uitvoerig besproken.
20.30
“Uitgesproken Vara”. Ik schrik van het decor. Het is somber, donker en dreigend. In de studio. serieus ogende mannen, die serieuze onderwerpen bespreken. Presentator Jan Tromp, een oude rot in het vak, oogt gespannen. Dat feit, samen met het schreeuwerige decor schept afstand, terwijl de avond toch eigenlijk vraagt om intimiteit en betrokkenheid. De onderwerpen zijn er naar. Dit is onmiskenbaar Vara! Maar dan de Vara van 1970. Dat is dus nog ruim voordat Marcel van Dam de bezem haalde door de redactie van Achter het Nieuws en Paul Witteman een minimaal budget gaf om de omroep te voorzien van een wat vriendelijkere uitstraling. In deze eerste uitzending een gesproken column van een cabaretier. Geen erg geslaagde poging om de opinie van een kwinkslag te voorzien. Cabaret en een nieuwsprogramma: ze staan in een moeizame verhouding ten opzichte van elkaar. Niet leuk en dus mislukt! In deze uitzending o.a. een onderwerp over een man, die zijn sperma doneert onder de voorwaarde, dat het uitsluitend voor het verwekken van blanke nakomelingen aangewend mag worden. De Vara frontaal in de aanval tegen het fascisme. De toon is gezet.
22.00
“Nieuwsuur, Nos-Ntr”. Wat is er in de Nederlandse decorontwerpers gevaren? Evenals de redactie van De Ochtendspits hebben de dames en heren van de NTR en de NOS gekozen voor koud-als-ijs. Het lijkt immens qua afmetingen. Hoe later op de avond, hoe groter de gebaren, moet iemand hebben gedacht. Ik mis nu al de cosy omgeving van het vertrouwde Nova, onder eminente leiding van Clairy Polak die ik zelden op partijdigheid heb kunnen betrappen. Het Nieuwsuur profileert zich als “onafhankelijk nieuwsprogramma”. Onafhankelijk waarvan? Het is allemaal even wennen. Het programma neemt de tijd voor zijn onderwerpen en gebruikt Arjen Robben voor een uitgekiende journalistieke marketing. Hij had in Afrika niet mogen voetballen, omdat hij niet 1, maar 2 scheuren in zijn spieren had. Het sportnieuws wordt breed uitgemeten,hetgeen ik betreur, omdat ik geen belangstelling heb voor sportnieuws, dat zelden nieuws is. Verder (misschien moet ik zeggen: vooral) een interview met de Iraanse president, waarvan in de dagen voor deze eerste uitzending via het NOS Journaal al veel is weggegeven. Ik kan niet wennen aan de omgeving waarin Nieuwsuur wordt gepresenteerd en kan ook wel uitleggen hoe het komt: met een klein en intiem decor geef je aan, dat je deel uitmaakt van de gewone mensen wereld. Met een groot en pompeus decor straal je uit, dat je boven de alledaagse werkelijkheid staat. Het is precies dat wat me tegenstaat. Verder is Nieuwsuur een uitstekend programma, gemaakt met dezelfde professionaliteit als Nova. Dat leidt ook tot de conclusie, dat Nova niet had hoeven verdwijnen, maar nu het eenmaal zover is: Welkom Nieuwsuur!
22.45
Powned Nieuws met Dominique Weesie en Rutger Castricum in de hoofdrol. Ik denk, dat dit programma uiteindelijk wel wat zou kunnen worden. Hun draai hebben de internet-kornuiten nog niet gevonden, maar ze zijn vasthoudend en enthousiast en het is een poging tot het neerzetten van iets anders. De brutaliteit van Powned, gecombineerd met iets van de intelligentie van de VPRO, zou een mooie combi kunnen opleveren. Het programma oogt nog rommelig. Het is een optelsom van korte onderwerpen, die onderling geen verbinding hebben, waardoor ik geen lijn kan ontdekken. Het lukt me niet om de volgende ochtend ook maar een onderwerp te herinneren, behalve dan de man die zijn toekomstige vrouwelijke huurders masturberend verwelkomt. Powned maakt nog niet waar, wat men bij de oprichting heeft beloofd: nieuwsmaken met hulp van gewone Nederlanders. Maar het is een kwestie van veel vlieguren maken. Als de verf straks is opgedroogd, kan er best iets aparts te voorschijn komen. Na afloop van de uitzending valt Rutger, Dominique om de hals. Bedoeld ter bemoediging, zo neem ik aan. Het valt niet mee om anders, intelligent, humorvol, veelbelovend en populair tegelijk te zijn. De oude fans van Geen Stijl vellen een vernietigend oordeel.
08.30, de volgende ochtend
Ik zie het laatste half uur van De ochtendspits aflevering 2. Opnieuw raak ik gecharmeerd van presentatrice Petra Grijzen. Opnieuw begrijp ik niet waarom de redactie op dit tijdstip 3 gasten bijna een half uur lang met elkaar laat discussieren, terwijl ik met een been in de auto sta om te vertrekken. Buiten valt de regen met grote stromen naar beneden. Terwijl de ruitenwissers mij een onbelemmerd zicht op de voorgaande auto proberen te garanderen, hoor ik op Radio 1, dat er nog nooit zoveel files hebben gestaan dan deze ochtend. Een verkeersdeskundige adviseert me om rustig thuis te wachten tot het op de Nederlandse wegen weer veilig is. Kijk, dat had ik nou graag in het laatste halfuur van De Ochtendspits willen horen, hoewel het niet goed mogelijk is dit soort nieuws vanuit rechts perspectief te beschouwen.
11.00
Op Radio 1 spreekt Prem me namens de NTR toe. Ik heb een zwak voor hem, hoewel het niet gemakkelijk is om hem langer dan een half uur te aanhoren. Ik heb het nu vooral over zijn performance bij BNR Nieuwsradio: wat een spraakwaterval. Helder in zijn opvattingen en standvastig en daarmee smaakmaker van belang. Op Radio 1 neemt Prem me deze ochtend mee in de audiografie van Rob de Nijs, volgens Prem de beste zanger van Nederland. Waarom deze keuze voor Rob de Nijs? Prem kan zich opwinden over het grote en ontroerd raken door het kleine: het zijn eigenschappen die ik zeer in hem waardeer. Goed dat hij terug is bij de publieken.
11.45
De kijkcijfers laten zien hoe het Nederlandse publiek de vernieuwingen waardeert. Naar De Ochtendspits van maandag hebben tussen de 195.000 en 220.000 mensen gekeken, vergelijkbaar met Goedemorgen Nederland. Het Nieuwsuur van de NTR boekte ruim 1 miljoen kijkers, vergelijkbaar met Nova van vorige week. Uitgesproken Vara moet het doen met 362.000 fans, tegen Netwerk vorige week op woensdag 511.000 kijkers en Powned Nieuws scoort met 430.000 fans voor de eerste uitzending opvallend goed. Maar niet te vroeg gefeest: bij de eerste uitzending blijven alle kijkers uit nieuwsgierigheid hangen. Veel belangrijker zijn de cijfers van de 2e en 3e uitzending, want dan is de keuze definitief gemaakt.
Ton Verlind
Comments