Niet centralisatie is het antwoord op het afkalvende (financiële) draagvlak van de publieke omroep –zoals oud-netmanager Ton F. van Dijk bepleit in het Algemeen Dagblad van 2 december 2017 maar decentralisatie. Ik pleit er dan ook voor om (bijvoorbeeld) organisaties als VPRO en MAX niet langer te onderwerpen aan de tucht van het centralisme van de NPO, maar om ze hun zelfstandigheid terug te geven. Ze hebben bewezen uitstekend in staat te zijn om een stevige relatie op te bouwen met hun publiek. Ze hebben vernieuwingen gerealiseerd tegen de stroom in en zouden misschien nog succesvoller zijn geweest als ze niet voortdurend hadden moeten opereren met de voet op de rem. Over hun maatschappelijke betekenis kan geen twijfel bestaan. Nadat de discussie de afgelopen 20 jaar is gegaan over de organisatie van de publieke omroep, wordt het tijd om het nu eens te hebben over de kwaliteit van de publieke omroep.
Burgers willen best betalen voor kwaliteit
Bind ze aan concreet omschreven maatschappelijke doelen (bij VPRO en MAX zijn die duidelijk) en laat ze hun gang gaan, zolang ze die doelen realiseren. Geef ze hun eigen zendtijd op een zender die ze delen met partners met gelijke opvattingen over kwaliteit en vraag de eigen achterban naast het omroepgeld dat ze ontvangen om een financiële bijdrage en ziehier: een voortreffelijke invulling van het door dit kabinet zo omarmde begrip van “burgerparticipatie”. Waarom zouden ruim 2 miljoen Nederlanders wèl een tientje per maand willen betalen voor het voortreffelijke aanbod van Netflix en waarom zouden we het niet over hebben voor een kwaliteitsimpuls van onze eigen publieke omroep, als die tenminste gewoon weer in handen kan komen van het publiek.
Heb je steun dan erin, geen steun dan eruit
Ik noem nu de VPRO en MAX als voorbeelden van geslaagde burgerbewegingen, maar het privilege van de zelfstandigheid geldt wat mij betreft voor elke (omroep)organisatie die een serieuze relatie weet op te bouwen met een substantieel deel van de samenleving en aan die relatie ook echt inhoud geeft. Hier geldt overigens ook de omgekeerde redenering: ben je niet in staat te vernieuwen of een eigen positie te verwerven, dan verlies je je rechten. Dat is een probaat middel om bederf te voorkomen of geestelijke luiheid tegen te gaan. Maar bovenal: er is géén grote, centrale vanuit de Randstad aangestuurde publieke mediaorganisatie nodig, zoals Ton F, bepleit om dit te faciliteren. Groot en centralistisch staan haaks op de tijdgeest, achterhaald door de maatschappelijke ontwikkelingen, overbodig gemaakt door de digitale mogelijkheden.
Verslaafdheid aan grote aantallen leidde tot vervlakking
Ton F. van Dijk pleit er voor om door te gaan op de weg die hij 15 jaar geleden met veel overtuiging heeft ingezet: hij bedacht het programmeringsmodel, waardoor de kleur van zenders centraal kwam te staan en werkelijke publieksparticipatie op de achtergrond kwam. Dat beleid maakte van de tv- en radiozenders gelikte machines, waar kijk- en luistercijfers dominant werden. De verslaafdheid aan de grote aantallen leidde tot vervlakking, voorspelbaarheid, het vermijden van risico’s, het stoppen van vernieuwing. Het brengt de NPO bovendien in de problemen nu de tijd van de grote aantallen geleidelijk aan voorbij lijkt. Veel programma’s en ook sommige zenders zijn gaan lijken op die van de commerciële omroep. De zucht naar succes leidt tot een eindeloze herhaling van steeds dezelfde trucs. De resultaten zijn bekend: in dezelfde programma’s, komen we steeds dezelfde opvattingen tegen, van steeds dezelfde opiniemakers.Dat is dus de “winst” van de centrale aansturing van de afgelopen jaren: meer van hetzelfde. De NPO is daardoor de verbinding met een deel van zijn publiek aan het verliezen. Van de NPO een nog “sterkere” organisatie maken met meer macht en gestuurd vanuit één hand zal dat probleem eerder vergroten dan oplossen. Kleiner, diverser, meer gedifferentieerd, meer aandacht voor specifieke en kleinere publieksgroepen, een sterkere focus op onderscheidenheid en maatschappelijke relevantie (verbinden!), niet gebukt onder de gesel van de reclame en een grotere directe betrokkenheid van het publiek: dàt is de toekomst van de publieke omroep.
TON VERLIND
Comments