Zestig procent van de Nederlanders kan moeilijk meer rondkomen, meldde het NOS Journaal (6 maart 2023, 20.00 uur). Een alarmistisch bericht dat de dagen daarna een grote verspreiding kende en tot publieke verontwaardiging leidde. Voor veel doemdenkers een bevestiging van het idee dat een van de rijkste landen aan de rand van de afgrond staat. Het grootste nieuwsplatform van Nederland -een geliefde term die de NOS zich graag aanmeet- ontleende het bericht aan onderzoek van het bureau Deloitte dat met andere organisaties een samenwerking is aangegaan om de financiële gezondheid van de Nederlandse huishoudens te bevorderen.
Nieuws is nieuws afhankelijk van het verhaal dat een redactie uit de feiten construeert. Ruim meer dan de helft van de Nederlanders in de problemen? ‘We herkennen de data niet’, zei econoom Peter Hein van Mulligen toen hij door de redactie van Op1 werd geconsulteerd (bron: presentator Jort Kelder), een kritische kanttekening die in de berichtgeving van het NOS Journaal ontbrak. Van Mulligen werkt bij het CBS, een instituut waar het verzamelen van cijfers tot de hoofdtaak hoort, als het goed is zonder commerciële of politieke bijbedoelingen. Volgens het CBS heeft 15 procent het moeilijk, een aanzienlijk verschil met de doemcijfers van Deloitte.
Het NOS Journaal zette in het bijzonder de schijnwerper op jongeren tot een jaar of dertig. Die hebben het het moeilijkst vond de redactie. Random op straat aangesproken jongeren bevestigden wat we allemaal ondervinden: je kunt met dezelfde euro op dit moment minder doen dan een jaar geleden. Het betekent vooral opletten bij het uitgaan!
Als cijfers zo afwijken van andere cijfers is er reden voor argwaan.
Wie zich in het onderzoek verdiepte, ontdekte dat uit het Deloitte onderzoek vooral blijkt dat jongeren er niet zo goed in zijn om zich aan te passen aan gewijzigde omstandigheden. Ze leven bij de dag, maken zich niet zo druk om de toekomst, en raken zo in de schulden, niet leuk maar niet per sé een onvermijdelijkheid voor wie zijn gezonde verstand gebruikt.
Om een lang verhaal kort te maken: het NOS Journaal legde scherpe accenten maar die verdienen dus nuancering. Wat in de berichtgeving ontbrak was dit: een kritische houding, het relativerende commentaar van het CBS, echte nieuwsgierigheid naar het uitgavepatroon van jongeren en welke afwegingen daarin mogelijk zijn voordat de inflatie adolescent Nederland werkelijk te gronde richt en enige afstand naar de bedoelingen van Deloitte een bedrijf dat samen met zijn partners een nieuwe uitdaging zoekt in het verbeteren van de financiële educatie van jongeren.
Wat bleef hangen was het idee dat een meerderheid van Nederland aan de bedelstaf raakt. Jongeren moeten leren omgaan met gewijzigde (financiële) omstandigheden en wij van Deloitte zien daarin een interessante markt, was het echte nieuws. Dat alarmistische toontje had dus wel een tandje minder gekund.
Comments