Hervorming publieke omroep: wordt het snert of tomatensoep?

Voor de zoveelste keer in de geschiedenis rommelt politiek Den Haag de publieke omroep een reorganisatieproces in dat aan veel kanten rammelt , de omroepen opzadelt met een reeks aan tegengestelde opdrachten die onmogelijk tegelijk uitgevoerd kunnen worden en zo het organisatorische lijden van het publieke bestel verlengt. Althans: dat lijkt de tussenstand van het Tweede Kamerdebat van afgelopen maandag over de toekomst van de publieke omroep. Een kompas zonder naald, een beleid met apocalytische kenmerken en een niet te volgen logica. Dat waren opvallende kwalificaties die in dit debat van verschillende kanten te horen waren. Het is een tussenstand in een proces naar een nieuw beleid met veel rafelranden.

We moeten het er nog over hebben

De omroepverenigingen gaan verdwijnen, maar eigenlijk blijven ze toch en moeten ze zich juist profileren. Het aantal bestuurslagen moet worden verminderd, maar als je de plannen letterlijk neemt komen er bestuurslagen bij. Medewerkers van de omroepverenigingen komen in dienst van de Omroephuizen, waarmee het lege hulzen worden,  maar de verenigingen mogen geen bijwagen worden en hun afzonderlijke identiteit moet zichtbaar blijven. ‘Beide kunnen niet waar zijn’, concludeerde CDA-woordvoerder Krul. De NTR kon vorige week als zelfstandige entiteit nog verdwijnen, maar maandag was de minister alweer van mening veranderd en gaf hij zonder noemenswaardig verzet toe dat deze omroep als afzonderlijke organisatie mag doorbestaan in een Omroephuis met de NOS. De NPO verdwijnt als ondoorzichtig centraal apparaat, maar blijft verantwoordelijk voor de  programmacoördinatie. Het geld voor de Omroephuizen wordt voor een langere periode toegekend. Dat levert rust en vastigheid voor de medewerkers, maar het  gaat ook in de toekomst niet rechtstreeks naar de omroepen en wordt gestort op een centrale bankrekening. Van wie? Dat is niet duidelijk. Laten we het voorlopig NPO noemen, hoewel de nieuwe NPO in niets zal lijken op de oude NPO. Of misschien toch wel? ‘Dat moet nog worden ingevuld’, was het meest gehoorde antwoord. Nieuwe geluiden uit de samenleving moeten door de Omroephuizen worden toegelaten. De minister laat dat in vol vertrouwen over aan de omroepen die samen de Omroephuizen (ze moeten meer zijn dan hun optelsom) gaan vormen, hoewel het systeem tot nu toe niet erg genereus bleek in het toelaten van afwijkende meningen. Waarborgen dat het gaat werken ontbreken. Hoe gaat dat in zijn werk? ‘We moeten het er nog over hebben’, antwoordde de minister.

Wordt het snert of tomatensoep?

In Den Haag wordt Eppo Bruins ook wel de-minister-van-geen-beslissingen genoemd. Met die reputatie heeft hij in dit debat over de hervorming van de publieke omroep nog niet succesvol afgerekend. Hij presenteerde een plan met onmogelijk veel open einden en laat de invulling ervan goeddeels over aan Hilversum. Het is als het brouwen van soep, waarbij een keur aan ingrediënten in de pan wordt gegooid, waarna later  -nadat iedereen er in heeft kunnen roeren- wel zal blijken of het snert of tomatensoep is geworden. Er is wel een lichtpuntje. De minister onderschrijft de noodzaak om op korte termijn een procesbegeleider aan te stellen. Iemand met gezag in de politiek, tevens materiedeskundige. Hij/zij zal de taak krijgen om deze wildvaart in goede banen te leiden. Visie en besluitvaardigheid -tijdens dit debat nog afwezig- moeten dit proces redden. De plannen kunnen dan ijs en wederdienende 1 januari 2029 ingaan. De meeste kamerleden zagen maandag nog geen licht aan het eind van de tunnel. Geen erwten- of tomatensoep. ‘Het is appelmoes’, constateerde D66-er Jan Paternotte na de zoveelste uitleg.

TON VERLIND