Als het interview van NPO/VPRO-presentator Maaike Schoon met de ambassadeur van Rusland Aleksander Sjoelgin afgelopen zondagochtend in Buitenhof (13 maart 2022) haar eindexamenproject van de School voor de Journalistiek was geweest, dan was ze waarschijnlijk gezakt. Het was geen interview. Het was een eenpersoons-tribunaal. ‘Zie je wel’, zullen de complotwappies gedacht hebben, typisch NPO. Sjoelgin zat er wel, daar in Buitenhof, maar het was kennelijk niet de bedoeling dat hij ook aan het woord kwam. Voor tegenvragen was sowieso geen ruimte. ‘Ik ben hier degene die de vragen stelt’, zei de presentator met agressieve ondertoon tegen de man die ze zag als haar persoonlijke vijand en die opmerking luidde het eind in van een zinloos dispuut. Maaike zag over het hoofd dat ze vrijwel geen vraag stelde, ze poneerde stellingen en baseerde zich zonder voorbehoud op (westerse) redeneringen waarvan niemand -net als de desinformatie van de Russen- de juistheid vast kan stellen, omdat in een oorlog de waarheid het eerste slachtoffer is: van beide kanten.
Wat zag ze als haar opdracht?
Ik vroeg me af met welke opdracht aan zichzelf Maaike dit gesprek inging en ik denk dat ik het antwoord ken. In ieder geval niet met het doel een inzicht te geven in de denkwereld van Sjoelgin, waar ik persoonlijk zo nieuwsgierig naar was, overigens zonder enige vorm van sympathie voor de ambassadeur. Ze hield het interview met de gedachten gericht op haar meekijkende collega’s en ze wilde maar één ding: complimenten voor het feit dat ze keihard had afgerekend met de man die ze zag als de verpersoonlijking van het kwaad. Dat is geen journalistieke, maar een activistische rol. ‘Goed gedaan Maaike, je hebt de agressor stevig de les gelezen!’. Sjoelgin was niet onder de indruk.
Teleurstellende vertoning
Het leidde tot een teleurstellende vertoning en een zee aan gemiste kansen. Helaas; na de interventie van Maaike geen cent wijzer geworden. Ze was overmand door emotie, boos, ontregeld, waardoor alle belangrijke vragen bleven liggen. ‘Wat doet het persoonlijk als je die ellende ziet?’, ‘Is het dit waard?’, ‘Is er ergens in de verte nog iets van medemenselijkheid?’ Oekraïne is een soevereine staat, legde Maaike uit. Sjoelgin ontkende het niet maar voegde eraan toe dat het land (te) gevoelig is voor Amerikaanse regie, een bewering die waarschijnlijk ook nog klopt. ‘Zelfs als dat zo is; rechtvaardigt dat dan de impact van een oorlog?’, had de presentatrice kunnen vragen. ‘Waar bestaat de bedreiging uit die Rusland ziet?’. ‘Waarom bent u bang voor het westen?’, ‘Wat heeft het westen gedaan dat die angst rechtvaardigt?’. ‘Hoe kan het beeld dat Rusland heeft, zo verschillen van hoe het westen naar zichzelf kijkt?’. ‘Hoe kunnen we de ellende keren?’.
Liever confrontatie dan antwoorden
Maaike was niet op zoek naar antwoorden, maar naar haar eigen gelijk. Ze wilde de confrontatie. En ze verloor hem. Waarschijnlijk hadden al die vragen voorgekookte onzin-antwoorden opgeleverd, maar dat had ik dan als kijker zelf kunnen beoordelen. Dit gesprek ging verloren in een zee van mislukte intenties en het ontbreken van professionele afstand, waar we in tijden van crises juist zo’n behoefte aan hebben. Het ego stond boven het journalistieke belang. Missie mislukt.
Ik hoop op een scherpe discussie achteraf op de burelen van de VPRO en nodig de redactie uit mij als teleurgestelde kijker deelgenoot te maken van de uitslag. Dan geven we die Russen meteen het goede voorbeeld qua transparantie. Voor de toekomst dit advies: als je niet geïnteresseerd bent in de opvatting van je gasten nodig ze dan niet uit.
TON VERLIND
コメント