‘Nederland is de afgelopen dertig jaar niet bestuurd. Er werd hooguit op de winkel gepast. Er was vooral crisismanagement’. Dat zei hoogleraar wijsbegeerte Gabriël van den Brink woensdagavond 1 februari op een bijeenkomst in Ede waar het KRO-NCRV-programma Pointer de start aankondigde van een pop-up winkel in deze plaats. In die tijdelijke winkel kunnen inwoners thema’s melden waarvan ze vinden dat ze in de media aandacht moeten krijgen. De omroep maakt een tour door de provincies om meer zicht te krijgen op onderwerpen die buiten de randstad spelen.
De hoogleraar was een van de sprekers, met een fel betoog tegen de schade die het neoliberale beleid naar zijn mening de afgelopen jaren heeft aangericht. Zijn verwijt trof ook het CDA en de PvdA. ‘Ze zijn net als iedereen meegegaan in het idee dat de overheid kleiner moet, dat besturen geen zin heeft omdat de markt de problemen wel oplost’. Het is duidelijk, aldus Van den Brink: ‘dat verhaal is klaar!. Het is niet langer te handhaven’.
Egocentrisme dominant
Hij had felle kritiek op het egocentrische gedrag dat in het bedrijfsleven normaal is geworden en zich presenteert in de vorm van de bonuscultuur. ‘Het gemeenschappelijke belang telt niet, van moraal heeft men nooit gehoord’. En als er aan de vrijheden wordt getornd dan volgt het dreigement ‘dan ga ik wel naar Londen’.
‘De globalisering heeft een oncontroleerbare dynamiek op gang gebracht. De rijken zijn rijker geworden, de armen armer. Het neoliberale idee, dat als het bovenlaag maar goed gaat de onderlaag daarvan als vanzelf een graantje meepikt klopt niet’. En verder: ‘De gedachte dat de wereld vanuit het World Economic Forum (WEF) wordt bestuurd noemen we een complot. Het idee van een complot gaat ver, hoewel je moet toegeven dat organisaties als Exxon Mobil (vorig jaar met een winst van 56 miljard) wel enig belang hebben bij het in stand houden van het bestaande systeem’.
Gevoel van machteloosheid
Van den Brink ziet ‘een groot gevoel van machteloosheid in het land’. Het wordt veroorzaakt door het feit dat burgers tussen verkiezingen in, geen enkele invloed meer lijken te hebben op het democratische proces. Overheid en inwoners spreken niet meer dezelfde taal. Hogere ambtenaren in Den Haag weten niet wat er in het land leeft, aldus de hoogleraar. ‘We kennen de kopjes koffie die de premier drinkt op het torentje. Dan is er een gesprek, maar na zo’n gesprek volgt er helemaal niets’.
De oplossing
Herstel van vertrouwen zal alleen lukken als er een gemeenschappelijke agenda komt waarin overheid en burgers zich samen vinden. Dat vraagt om een streven naar duurzaamheid op drie terreinen, aldus Van den Brink. Niet alleen waar het het milieu betreft, maar ook sociale duurzaamheid (het rechttrekken van de scheefgegroeide verhoudingen tussen rijk en arm), en culturele duurzaamheid (traditie versus vernieuwing). Over dit laatste zegt hij; ‘De behoefte om te vernieuwen staat tegenover tradities waaraan men gehecht is. Tradities bestaan niet voor niets. We zijn mekaar gek aan het maken door de snelheid van vernieuwen. Er moet een betere balans komen tussen vernieuwen en traditie’.
De Pointer-tour door het land past binnen de aangescherpte profilering van KRO-NCRV die samengaat met investeren in onderzoeksjournalistiek, een kar die aanvankelijk vooral door de omroep zelf werd getrokken, maar volgens algemeen directeur Peter Kuipers inmiddels ook de steun heeft van de NPO.
Kommentare