Het ging de media om de ophef en niet om de kwestie. Woorden van gelijke strekking sprak D66-voorvrouw Sigrid Kaag op haar persconferentie* die algemeen als een grove aanfluiting werd gezien. Zo twijfelde ze openlijk aan de bedoelingen van de Haagse journalisten. Die woorden blijven bij mij rondzingen omdat ze enerzijds symbool staan voor het gedrag van een politicus die de verantwoordelijkheid voor haar bestuurlijke impotentie niet wenst te nemen en de schuld graag bij een ander deponeert -een kwaal van deze tijd-, terwijl ze gelijk een kern van waarheid bevatten.
Slagkracht
De Volkskrant besteedde in eerste aanvang op maar liefst vier plekken in de krant aandacht aan de affaire Van Drimmelen. Twee volledige binnenpagina’s en nog twee artikelen prominent op andere pagina’s , waaronder de voorpagina. Ik las het allemaal en twijfelde geen moment aan de relevantie van het nieuws, maar ik vroeg me tegelijk af waarom er zoveel drukinkt besteed werd aan een vrij overzichtelijke affaire. Het ging over een misgelopen liefdesrelatie tussen een belangrijk iemand uit de D66-organisatie (vrouw) met de mede-eigenaar van een lobby-bureau (man) dat enerzijds bedrijven een gemakkelijke toegang tot de politiek bezorgt en anderzijds ook zelf met tentakels in D66 zit, omdat de lobbyist talentscout voor de partij is. Kaag is daar een van de producten van. De lobbyist stalkte de vrouw nadat ze hem had afgewezen. Ze klopte voor hulp tevergeefs bij Sigrid Kaag aan, die daarmee de indruk wekte de kwestie onder de pet te willen houden. Er was bij D66 geen onveilige werksituatie zo meldde het openbare deel van een onderzoeksrapport, terwijl uit een geheime bijlage het tegendeel bleek. Kaag deed niets: gevalletje van handelingsverlegenheid, mogelijk wegens dubbele loyaliteit.
Normaal gesproken zou een tweekolommer op de voorpagina moeten volstaan om de lezer en de politiek te doordringen van de onwenselijkheid van deze verknoopte relaties, waarna adequate actie zou moeten volgen. Vooral omdat de politiek leider van D66 eerder had gezegd dat ‘er een plek in de hel is voor vrouwen die andere vrouwen in geval van misbruik niet steunen’. Dat de Volkskrant zo’n substantieel deel van de krant moest besteden om Den Haag te doordringen van de ernst van de feiten, zegt iets over de afnemende slagkracht van onderzoeksjournalistiek en het ontbreken van empathie in de politieke top. De Volkskrant zorgde voor overdreven veel airplay, maar laten we ervan uitgaan dat die niet bedoeld was om te amuseren, zoals Sigrid Kaag leek te suggereren, maar om te overtuigen. Steeds vaker nemen journalisten hun toevlucht tot de overtreffende trap omdat het de enige manier is om de verroeste Haagse bestuurscultuur open te breken. Dat dit nodig is en er desalniettemin weinig verandert, is een zorgelijk feit.
Overkill
Er zit zoveel mis daar in Den Haag dat het ons niet meer verbaast. Vooralsnog zit Kaag na haar chaotische persconferentie, niet ongeschonden, maar nog steeds alive and kicking aan de stuurknuppel van D66. Ze vond dezer dagen zelfs de moed om via Twitter de Franse president Macron met zijn verkiezingsoverwinning te feliciteren, nogal potsierlijk voor de minister van financiën van een klein land. Hoe ze zich door het politieke landschap beweegt is een teken van superioriteit. Niet van bewezen superioriteit, maar van beleefde superioriteit, een eigenschap die iemand ongeschikt maakt als leider. Kaag zit met haar hoofd in de internationale politiek, de reden dat ze alarmsituaties in eigen land zo volstrekt verkeerd taxeert. Het wordt mede zichtbaar in haar ijzige relatie met de parlementaire journalistiek. Daarover had -wat mij betreft- de discussie meer moeten gaan dan over die arme D66-prominente die door een vileine lobbyist zo onheus werd bejegend. Goedbeschouwd was dat toch een privékwestie tussen twee volwassen mensen die met wederzijdse instemming een onverstandige relatie aangingen die uiteindelijk misliep. Dat Kaag er een spelletje van maakte ‘zij van de pers tegen ons van D66’ laat zien dat ze de pointe mist. De Volkskrant deed inderdaad aan overkill, maar dat is kennelijk nodig om de betonrot in ons democratische bestel zichtbaar de maken. Dat is de eerste kern die we in deze discussie met razende snelheid voorbij vlogen.
Onverenigbare functies
Dan is er nog dat andere aspect. Er bestaan dus in Den Haag, zo leren we uit de openbaring van deze kwestie, lobbybureaus als Dröge & Van Drimmelen waar je kunt aankloppen, waarna je boodschap via een onzichtbaar wortelstelsel doorsijpelt tot het politieke proces. De directeur van zo’n lobby-bureau kan -tamelijk buiten beeld en dus zonder controle- ook nog een vooraanstaande adviesfunctie hebben bij een partij als D66 die hij via diezelfde ondergrondse sapstroom aan talent helpt. Het is een godsgeschenk dat het talent vervolgens doordringt tot de hoogste politieke boom. Den Haag mag dan weinig loyaliteit kennen, er geldt een uitzondering voor het elkaar toeschuiven van baantjes en invloed. Kaag werd als onbekend talent gespot door lobbyist Van Drimmelen en belandde via zijn contacten in de politiek, inclusief haar minister presidentiële pretenties, een gedroomde combi. Zoiets bindt en schept waarschijnlijk verplichtingen, zeker als er in dat proces nevenschade ontstaat die maar beter aan het zicht van de buitenwereld onttrokken kan worden.
Thriller
Je zou hopen dat dit niet de Haagse werkelijkheid is, maar slechts het scenario voor een Netflixwaardige thriller*, waarin bedrijven en instituten met een onbekend belang, via een lobbyclub die tevens ministers levert, invloed kopen in het politieke bedrijf. Het is een praktijk die we ernstig veroordelen als het om zuidelijke democratieën gaat. Marianne Zwagerman noemt dit in een van haar columns onomwonden netwerkcorruptie en daar riekt dit inderdaad naar. Dit is het tweede aspect dat naast het eroderen van zuivere politieke omgangsvormen, in deze onfortuinlijke kwestie naar mijn idee te weinig aandacht heeft gekregen. Kaag had dus gelijk: de ophef die de Volkskrant veroorzaakte ging aan de kern van de zaak voorbij. Die gaat veel verder dan een gevalletje #Metoo en raakt het fundament van de democratie.
TON VERLIND
*21 april 2022 onthulde de Volkskrant dat D66-leider Sigrid Kaag al een jaar wist van grensoverschrijdend gedrag binnen D66. Conclusies uit een geheim gehouden onderzoeksrapport, waarin staat dat voormalig D66-prominent Frans van Drimmelen zich schuldig heeft gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag werden een jaar lang geheimgehouden. Het slachtoffer klopte diverse keren voor hulp aan bij Sigrid Kaag, maar dat had geen resultaat.
*Lees het boek ‘De Minister’. De auteur Hans Faber beschrijft vanuit zijn fantasie, hoe machtige lobbyisten in Den Haag de macht hebben overgenomen. In Kaaggate wordt zichtbaar dat de werkelijkheid die fantasie niet meer zover ontloopt.
Comments