Gisteren (donderdag 14 april 2022) werd bekend dat Alex Brenninkmeijer (70) is overleden, lid van de Europese Rekenkamer, daarvóór Nationale Ombudsman van Nederland.
Met hem verliezen we een gepassioneerd, erudiet democraat. Een aardige man met het hart op de goede plek. Een maatschappijcriticus die je merkwaardig genoeg zelden tegenkwam in de Nederlandse talkshows, ondanks zijn heldere visie op het disfunctioneren van ons parlementaire stelsel. Het ontbrak hem niet aan visie op de oplossing, maar kennelijk wel aan publicitaire aantrekkingskracht, het dominante selectiecriterium wil je doordringen tot de praatprogramma’s.
Toegankelijk
Toen ik Alex Brenninkmeijer een aantal jaren geleden wilde interviewen voor mijn boek ‘Een schitterende slangenkuil’ was dat in no time gepiept. Hij vroeg zich niet af welk belang hij er bij had en wat het hem publicitair zou opleveren. Ik was geïnteresseerd in zijn visie en daarom van harte welkom. Zijn kantoor en de mensen die er werkten ademden vriendelijkheid en toegankelijkheid. Op zijn bureau lag een boek van Franz Kafka, de schrijver die bekend werd wegens zijn krachtige aanklacht tegen de ambtelijke bureaucratie die burgers verpulvert. Het lag er, zo vertelde hij, als een wake up call. De toeslagenaffaire moest toen nog aan het licht komen.
Overheid in paniek
‘Het is hier in Den Haag niet uit te houden’, zei hij. De overheid is invloed aan het verliezen: aan Europa, aan het grote bedrijfsleven en heeft daarop geen ander antwoord dan de controle op burgers te verstevigen. Die worden meer en meer gezien als verdachten. Hij had het uit laten zoeken op basis van de criminaliteitscijfers: 98,5% van de mensen deugen, had hij vastgesteld. Hij zag de oplossing voor de parlementaire lethargie niet in het vergroten van de controle maar juist in het geven van vertrouwen en het leggen van verantwoordelijkheid diep in de samenleving. Wijzelf waren in staat om de grote problemen aan te pakken, was zijn mening. De overheid zou niet moeten remmen maar faciliteren. Ik raakte er nog meer van overtuigd dat het delegeren van verantwoordelijkheid de weg naar succes is.
Zijn opmerking inspireerde me mede tot het schrijven van de column ‘Van coöperatieve samenleving naar controlestaat’, tevens een beknopte samenvatting van dat wat ik ook in ‘Een schitterende slangenkuil’ signaleer.
Te aardig
We zouden bij het zoeken naar oplossingen van onze problemen beter moeten luisteren naar de ontnuchterende wijsheid van mensen als Alex Brenninkmeijer. Hij was te lief en te aardig om door te breken in het televisiedebat waar voornamelijk aandacht is voor verbale krachtpatsers, de knollen voor citroenen-verkopers als Sywert van Liendens die in de media en ook op twitter veel te grote invloed hebben.
Grote kwaliteit herken je meestal aan de eenvoud van spreken. Toen ik hem een paar jaar geleden een lift gaf van een congres in Den Bosch naar een lezing in Bussum spraken we onderweg een uur lang over de kleine dingen van het leven. Zijn nieuwe bestaan in Luxemburg, de hond, onze echtgenotes en en passant hervormden we Nederland. Het viel me op hoe aanraakbaar hij was, een eigenschap die ik vooral onze huidige politieke generatie meer zou willen toewensen.
Een schitterende slangenkuil
Een deel van de weerslag van mijn ontmoeting met Alexander Brenninkmeijer, maar ook met anderen die zijn visie delen, is te vinden in mijn boek ‘Een schitterende slangenkuil’, verslag van 50 jaar ervaring in de journalistiek, tevens een beschrijving van wat verloren ging door achteloosheid. Dat boek ademt in belangrijke mate zijn sfeer. Met dank aan de inspiratie die hij daarvoor leverde.
TON VERLIND
foto homepage: Wikipedia – Sebastiaan ter Burg – Right to Know Day 2011 – 28 September 2011 – https://www.flickr.com/photos/ter-burg/6194747489/ – This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic license.
Comments