Voor de pure democratie en zijn liefhebbers zijn het zware tijden. Neem de hoorzitting in Den Haag waar de Tweede Kamerleden Laurens Dassen (Volt) en Jan Paternotte (D66) samen met andere partijen, een keur aan deskundigen ontboden, bij wie ze steun hoopten te vinden voor hun idee om antidemocratische partijen in de toekomst te verbieden. Volgens columnist Bart Nijman, die het op kon brengen om de hoorzitting te volgen, ontplofte de bom in hun eigen gezicht. Geen van de geconsulteerde wetenschappers bleek enthousiast over dat idee, zelfs niet emeritus hoogleraar constitutioneel recht Ernst-Hirsch Ballin, de man die tijdens zijn ministerschap toestond dat de cartoonist Gregorius Nekschot tijdelijk in het gevang kwam wegens het verspreiden van onwelgevallige cartoons. (zie ook mijn boek ‘Een schitterende slangenkuil’ over vijftig jaar journalisitiek). Meningen kun je niet verbieden. Onzin straft zichzelf
Menig oprecht democraat zal Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie heus wel stiekem naar de eeuwige jachtvelden wensen als hij zijn losgeslagen meningen debiteert, onbedreigd omdat hij als parlementslid onschendbaarheid geniet. Maar zijn opvattingen en die van Forum voor Democratie hebben inmiddels zulke onzinnige proporties aangenomen dat de partij zichzelf naar de marge van de marge van het politieke strijdtoneel heeft gemanoeuvreerd. Wie neemt die club nog serieus? Er zit buiten de Haagse kaasstolp nog veel redelijkheid in de Nederlandse samenleving en die is vitaal genoeg om zelf af te rekenen met verdwaalde gedachten.
Datzelfde geldt voor omroep Ongehoord Nederland die de afgelopen maanden aandacht vroeg voor thema’s die bij de publieke omroep ten onrechte onbesproken blijven omdat de NPO er liever niet zijn vingers aan brandt, maar Arnold Karskens en zijn redactie doen dat op zo’n onbeholpen, anti-intellectuele manier dat dit alleen nog maar de lachlust opwekt, waardoor de relevante thema’s opnieuw niet de status van het serieuze debat bereiken. Zou de voorzitter van de Raad van Bestuur van de NPO niet gepleit hebben voor verwijdering van ON uit het bestel, dan zou niemand het nog over deze omroep hebben. Door weg te kijken veroorzaakte de NPO trouwens zelf het ontstaan van Ongehoord Nederland. Maar verbieden? Nee, dát is niet de oplossing voor de verwarring waarin de Nederlandse samenleving verkeert. Verbieden geeft betekenis aan iets wat niets is
Het pleidooi van Paternotte en Dassen heeft een omgekeerd effect, zo signaleert columnist Bart Nijman, die ik hier citeer omdat zijn rechtlijnige opvattingen soms (en zelfs wel vaak) schuren maar óók aanzetten tot denken. Pleiten voor een verbod geeft opnieuw relevantie aan langzaam in vergetelheid wegzakkende organisaties als Forum voor Democratie en Ongehoord Nederland omdat ze zo, ongewild, in een underdogpositie komen. Nederlanders zijn daar dol op, ook al ontbreekt in eerste aanleg sympathie. Iemand de mond snoeren; nee, dat doen we niet. De oorspronkelijk verguisde, wat luie, conservatieve oud-CDA-premier Dries van Agt dankte eind zeventiger, begin tachtiger jaren zijn politieke succes aan het feit dat het linkse Haagse journaille meedogenloos op hem inhakte. Ik was er zelf als journalist getuige van.
Powerplay revitaliseert juist die organisaties of personen waar de samenleving autonoom mee weet af te rekenen. Forum voor Democratie en Ongehoord Nederland ontstonden uit ontevredenheid over het functioneren van de democratie en haar instituties. Die instituties liggen wegens permanente wanprestatie terecht onder kritiek. Niet het verbieden van tegendraadse, zelfs onzinnige meningen is daarvoor de oplossing, maar die is te vinden in het opnieuw laden van de democratie.
Den Haag vormt zelf het probleem
‘Dictaturen beginnen niet bij kleine oppositiepartijen, hoe aanmatigend die zich soms ook gedragen. De ware tiran is de machthebber die zich geen raad weet met een afwijkend- of tegengeluid en naar censuur of verbod wil grijpen. Die laat daarmee zien geen democraat, maar een ideoloog te zijn’, lees ik in de column van Bart Nijman.
Of, zoals hoogleraar Jean Tillie van de Universiteit van Amsterdam het simpel samenvat; ‘Luister gewoon eens naar elkaar’. Hij voegt eraan toe; ‘Er is niet zo veel aan de hand, maar de manier waarop hier debat wordt gevoerd heeft invloed op hoe het publieke debat in de samenleving wordt gevoerd (…). U moet zich aan de regels houden, dan zal de samenleving u nadoen’.
Conclusie: het is niet de samenleving die ontspoort. De pijn zit in het onvermogen van Den Haag zelf; gebrek aan visie, gebrek aan daadkracht, gebrek aan oplossend vermogen, gebrek aan eensgezindheid, een premier die liegt en manipuleert en een politieke elite die er niet over piekert om ietsepietsie van de macht over te dragen aan de samenleving.
Comments