Corona is niet zomaar een incident, iets wat vanzelf weer overgaat. Het virus is het symptoom van een systeemcrisis, een ruwe afrekening met de uitputtingseconomie. De uitputtingseconomie is het samenstel van activiteiten dat mensen beschouwt als consumenten in een wereldwijd spel dat erop gericht is met zo min mogelijk inspanning, zoveel mogelijk winst te maken. Die winst komt ten goede van een kleine groep en gaat ten koste van de gemeenschap. Die krijgt alle nadelige effecten van het systeem over de schutting van de samenleving gekieperd. Dat systeem van veel voor weinigen is aan het eind van zijn latijn.
Die conclusie stelt eisen aan onze toekomstige leiders. We lossen de problemen niet meer op met korte termijn pragmatisme, de bestuurdersfilosofie die Mark Rutte tot principe heeft verheven en waarmee hij tien jaar lang als teflonpremier succes had. De toekomstige generatie leiders moet gevoel hebben voor de scheefgroei, moet empathie hebben voor burgers en ze niet zien als lastige onbetrouwbare obstakels en daarbij hoort een toekomstvisie. Zo voorkomen we dat nieuwe virussen de leiding overnemen en de samenleving zoals we die nu kennen vernietigen.
Sigrid Kaag
Het is vanuit deze grondgedachte dat ik kijk naar de nieuwe generatie politiek leiders die langzaam aan het heft overneemt. Daar is Sigrid Kaag van D66, de geaffecteerd sprekende international die van zichzelf zegt dat ze is opgegroeid tussen gewone mensen, in een gewone woning met niet meer dan een piano als eyecatcher. Een ongelukkige uitspraak omdat ze zich daarmee onbewust juist buiten het gewone stelde. Zal ze begrijpen dat de gemiddelde Nederlander zijn toekomst niet ziet in het abstracte internationale, maar zijn veiligheid juist zoekt in de buurt, de wijk, de stad, het eigen land, dus niet ver weg maar om de hoek?
Hugo de Jonge
Verder is er Hugo de Jonge met de kleurige hakken net over de sloot bij de leiderschapsverkiezing van het CDA. Heeft hij de eigenschappen om het land naar een nieuwe toekomst te leiden? Ik heb hem de afgelopen jaren met belangstelling gevolgd en zag hoe hij een oceaan van gespreksgroepen optuigde, zijn potentiële critici inpakte door ze daarin een plek te geven, maar zonder dat dit leidde tot de oplossing van welk fundamenteel probleem dan ook. Hij is de kampioen van de proefballonnen. Die tilden nog geen perspectief boven het maaiveld. Wel zie ik een erfenis in de vorm van chaos en vertwijfeling rond de aanpak van de corona-crisis: ineens bleken oude politieke marketingtrucs niet meer te werken bij het motiveren van het volk. In het bezweren van de leiderschapscrisis binnen het CDA heeft Hugo nog niet laten zien wat hij kan.
Henk Krol
Dan zijn er de verwikkelingen rond 50PLUS. Eerst maar even Henk, de nieuwe lijsttrekker van de Partij voor de Toekomst. Henk nam bij 50PLUS de benen voordat hij de schade goed kon maken die hij bij de vorige verkiezingen zijn partij toebracht toen die in de lift zat, door onhandig te opereren. Hij oogde onzeker, kende zijn dossiers niet, stond voortdurend in de excuus modes voor dingen waarop hij door journalisten werd aangesproken, maar waarvan anderen volgens hem de schuld hadden. In de peilingen stond 50PLUS op 8 tot 10 zetels, maar door de gebrekkige stuurmanskunst van Henk kelderde dat bij de verkiezingen naar 4 zetels. 50PLUS had alle reden de politiek leider daarop ernstig aan te spreken, maar ze bedekten hem met de mantel der liefde. Bij de komende verkiezingen had hij dit drama kunnen goedmaken, maar voordat de reparatiewerkzaamheden zijn uitgevoerd vervreemdde Henk van 50PLUS en vertrok, daarbij de senioren in ontreddering achterlatend.
Liane den Haan
Wat zou 50PLUS kunnen verwachten van opvolger Liane den Haan, op dit moment nog directeur-bestuurder van de ouderenorganisatie ANBO? Ze is overgehaald door 50PLUS-voorzitter Jan Nagel om een gooi naar de macht te doen. Ik ken Jan Nagel als radiomaker. Hij maakte het succesvolle programma In De Rooie Haan, het pr-platform van de PvdA waar de socialistische vrienden onweersproken hun voor de hand liggende nieuws kwamen debiteren wat door Jan Nagel daarna werd verkocht als wereldprimeur. In werkelijkheid was het gratis zendtijd voor politieke partijen, geen journalistiek, maar slimme marketing. Dat is ook in de politiek de grote forte van Nagel: beeldvorming, de dingen meer betekenis geven dan ze hebben. Daarmee zullen politici het in het na-corona-tijdperk niet meer redden. Het komt nu aan op leiderschap, het vermogen te luisteren en te verbinden. De oude trucs zijn uitgewerkt. Het volk mort. Het wil echte oplossingen. Geen opgeklopte ego’s, geen politieke opportunisten. Authentieke mensen die de kiezers serieus nemen, het politieke gekonkel zat.
Of Jan Nagel met het binnenhalen van Liane den Haan aan die voorwaarden voldoet moeten de leden van 50PLUS zelf beslissen, maar wie zich in haar achtergrond verdiept valt een paar dingen op. Ze is niet de koningin van de openheid. Ze transformeerde ANBO van een vrijwilligersorganisatie tot een belangen/lobby-club maar bij de manier waarop dat ging en ook het financiële beheer van de organisatie zetten het journalistieke onderzoeksplatform Follow the Money en Omroep Max scherpe kanttekeningen. De journalisten van FTM stond ze niet te woord, maar ze daagde ze wel voor de rechter wegens smaad. De rechter stelde de journalisten in het gelijk. Die hadden in de visie van de rechtbank voldoende aannemelijk gemaakt dat klopte wat ze beweerden (en daaruit ontstond geen vrolijk beeld), maar de advocaat van ANBO maakte ervan dat de rechter de leugens van FTM had geaccepteerd omwille van de vrijheid van meningsuiting. Dat was mede uit naam van de directeur-bestuurder van ANBO een vertekening van de werkelijkheid, een miskenning van de rol die onderzoeksjournalistiek speelt als laatste verdedigingslinie in een democratisch systeem als andere controlemechanismen haperen. Als Liane wint kiezen de leden van 50PLUS voor iemand die houdt van powerplay, volgens haar critici over weinig zelfreflectie beschikt en een hekel heeft aan kritische journalisten.
Hugo de Jonge, Sigrid Kaag, Liane den Haan: ze hebben één ding gemeen. Ze zijn allen naar voren geschoven door het partij-establishment. Daarvan is het kenmerk dat het gericht is op zelf-handhaving. Benieuwd of de nieuwkomers de gewenste vernieuwing kunnen realiseren. Slow politics: politiek met visie in plaats van business as usual. Daaraan is behoefte.
TON VERLIND
Comments